Het zwartsprietdikkopje is een kleine, amberbruine soort met ongevlekte boven- en ondervleugels. Deze soort wordt nogal eens verward met het geelsprietdikkopje. Het onderscheid zit hem in de onderkant van de sprietknop en die is zoals de naam het zegt zwart terwijl dit geel is bij het geelsprietdikkopje. Een ander verschil is de geurstreep bij de mannetjes. Deze dikkere zwarte lijn op de voorvleugel loopt evenwijdig met de zichtbare adering.  Het is een algemene soort in de zomer van allerlei graslanden waarin wat structuur en soortenrijkdom zit. Monotone graslanden en vermeste grasakkers worden vermeden. De rups leeft op grassen.